Hoe kom ik van een hyper af?

Na de vorige blog over hypers wil ik nog één en ander toevoegen. Natuurlijk hoeven hypers niet altijd te ontstaan uit een slechte insuline-instelling. Het komt bij mij ook regelmatig voor dat ik voor het eten om willekeurige reden geen zin/tijd of mogelijkheid heb om koolhydraten te tellen, en dat ik op de gok mijn insuline spuit. Soms spuit ik dan te weinig.
Twee of drie uur na de maaltijd merk ik dat ongetwijfeld aan een droge mond, en voor de zekerheid controleer ik het door mijn bloedglucose te meten. Een hoge bloedglucose is voor mij dan bijvoorbeeld 12 of 14 mmol/L (de "gezonde" waarden zijn tussen de 4 en de 8 - ter herinnering).
Zo had ik laatst als avondeten een grote pizza besteld, maar spoot ik voor het avondeten iets te weinig. Voor zo'n pizza had ik misschien wel 10 eenheden insuline moeten spuiten, maar ik had er maar 6 of 7 toegediend. Dus inderdaad, even later had ik ontzettende dorst (nu is dat na pizza eten niet geheel ongebruikelijk), en na controle van mijn bloed was ik niet tevreden.
De snelwerkende insuline die je voor het eten spuit, heeft een werkingsduur van ongeveer vier uur, waarbij de piek ligt in de eerste twee uur. Dus voordat die vier uur na toediening om zijn, is er nog insuline actief en daar kan je een beetje mee spelen. Toen ik de pizza had gegeten, had ik ongeveer in het derde uur mijn bloed geprikt. Ik weet dat sport, inspanning of beweging, insuline veel effectiever laat werken. Mijn waarde was hoog, wellicht iets van 14 of 15 mmol/L, maar ik vind het nooit prettig om achteraf bij te spuiten, omdat de insuline werkingsboog niet gelijk opgaat met de opname van koolhydraten, aangezien je niet tegelijkertijd iets eet. Dus los ik het liever op een ander manier op: door me even flink in te spannen. 
Normaal als ik ga sporten spuit ik bij de maaltijd ervoor maar 1 à 2 eenheden snelwerkende insuline. Voor de pizza had ik er al 6 gespoten, en dat is bij beweging al zodanig veel dat het zeer snel het effect bereikt van een dalende bloedsuiker. Dus ik besloot een blokje om te gaan rennen, op volle kracht. Terwijl mijn huisgenoten voor de deur een sigaretje aan het roken waren, sprintte ik om het huizenblok heen en ik was al terug voordat zij klaar waren. Ik had vier minuten gerend en kwam bekaf aan. Een half uur later meette ik mijn bloedsuiker en ja hoor: deze was inmiddels gedaald naar 8 mmol/L, een mooie waarde voor het slapen gaan. Een rondje rennen kan dus zeer effectief zijn bij een hyper.

Dit is de werkingscurve van snelwerkende insuline, in mijn geval Novorapid:

Je kunt je voorstellen dat er bij inspanning in het derde en vierde uur, de werking van de insuline flink verhoogd wordt en dus de suikerspiegel van het bloed verder gaat dalen, in plaats van dat deze redelijk stabiel blijft door de geringe werking zoals je in het grafiekje ziet.

Met deze curve zul je ook veel rekening moeten houden als je gaat sporten, iets dat ik graag doe. Binnenkort zal ik bloggen over hoe sport en diabetes samengaan, en het zelfs allemaal iets gemakkelijker maken!

Het enge van diabetes, part 2: hypers

Een tweede voorbeeld van waar een diabeet mee te maken krijgt, zijn hypers. Tot nog toe dankzij een goede "instelling" en het tellen van koolhydraten heb ik er nog niet veel last van gehad, maar toch kan ik er al wat over zeggen. In het kort is een hyper een te hoge bloedsuiker, boven de 8 mmol/L, omdat de suikers in je bloed niet door je lichaam kunnen worden opgenomen of opgeslagen. Meestal komt dit door een te kort aan insuline. 
Voordat bij mij de diagnose diabetes werd gesteld, had ik eigenlijk continue een hyper. Dat uitte zich bij mij in extreem veel dorst en plassen - het gevoel dat je op korte termijn krijgt als er zoveel suiker in je bloed zit. Het lichaam wil de suikers namelijk wegspoelen, omdat ze deze niet op kan nemen. Ook kan je je erg vermoeid voelen door gebrek aan energie.
Eén van de effecten op langere termijn is daarom ook afvallen, omdat het lichaam de energie uit opgeslagen vet gaat halen. Verder richt het "zoete" bloed ook schade aan aan je organen, vooral de ogen en nieren. Door alle afgezette suikers op mijn netvlies was mijn zicht dus veranderd in die periode (maar door toeval ging ik juist scherper zien en had geen bril meer nodig - iets dat zich helaas herstelde naarmate mijn bloedsuiker weer op orde was).
Deze symptomen had ik natuurlijk al in een eerdere blog beschreven, toen ik vertelde dat ik erachter kwam suikerziekte te hebben. Maar er is natuurlijk wel een groot verschil tussen die ene hele lange hyper vóór de diagnose en de hypers die ik nu kan hebben: ik zie ze in een heel ander perspectief. Destijds had ik er geen flauw benul van, nu weet ik wat ze zijn, wat ze aan kunnen richten en belangrijker: wat ik eraan kan doen.
Het komt veel voor dat diabeten een bloedsuiker boven de 8 hebben. De verhouding insuline/gegeten koolhydraten ligt namelijk heel nauwkeurig en je zit er zó boven. Bovendien merk je het pas als je nog een stukje hoger zit en het al wat langer duurt. Vaak duiken ze de kop op als je insulinebehoefte verandert, en het nog niet lukt om opnieuw in te stellen. Of bij anderen omdat de insuline bijvoorbeeld slecht, of onregelmatig door het lichaam wordt opgenomen. Wanneer het niet lukt om van de hypers af te komen, kan dit tot onzekerheid leiden, frustratie of zelfs dat het je niks meer kan schelen...
Ik heb ook een korte periode gehad dat dit gebeurde. Plotseling zat ik blijvend op een hoge bloedsuiker, terwijl ik heel goed mijn koolhydraten aan het tellen was en niet begreep waarom het nu fout ging. Hieronder zie je in een trendgrafiekje dat ze omhoog schoten:

De hypers zijn de oranje puntjes, de roze puntjes geven hypo's aan die ik kreeg omdat ik juist extra veel insuline voor het eten ging spuiten uit frustratie. Uiteindelijk kwam ik er gelukkig vrij gemakkelijk van af, en dat had te maken met de langwerkende insuline.
Eens per 24 uur, voor het slapen gaan, spuiten we een langwerkende insuline die het hele etmaal duurt, als basis, ook wanneer je niet eet. Ik herleid of de dosering goed is door te kijken naar mijn bloedsuiker voor en na het slapen, die moet namelijk stabiel blijven. Nu merkte ik, als ik 's avonds wel een goede bloedwaarde had en niets gegeten, dat ik 's morgens toch aardig wat punten omhoog was gegaan. Dus probeerde ik het volgende: elke avond verhoogde ik mijn dosis iets, totdat de avond-/ochtendwaarden weer stabiel waren. En dat was een flink verschil nog: eerst spoot ik 8 eenheden langwerkende insuline en uiteindelijk 13 eenheden.
Waarom die insulinebehoefte zo ontzettend omhoog was gegaan? Ik durf het niet met zekerheid te zeggen, maar dat zou heel goed met mijn honeymoonfase te maken kunnen hebben. Dat is de periode waarin "beginnende" diabeten zelf ook nog insuline aanmaken, en daarom gemakkelijk stabiele bloedwaarden weten te houden. Een maand of vier geleden was er tijdens een bloedonderzoek geconstateerd dat er inderdaad ook eigengemaakte insuline in mijn bloed aanwezig was, maar de diabetesverpleegkundige waarschuwde me alvast dat "het van het één op het andere moment over zou kunnen zijn".
Gelukkig hoef ik me dus niet zo veel zorgen te maken over de gevaren van hypers, zoals in het slechtste geval blind worden, niertransplantaties en gevoelloze voeten. In ieder geval niet zolang ik ze kan voorkomen!

Het enge van diabetes, part 1: hypo's

De gevolgen van diabetes zijn overzichtelijk, vooral als je koolhydraten telt en goed ingesteld bent, maar toch zijn er belangrijke risico's aan verbonden. Diabetes wordt niet voor niks van tijd tot tijd gebruikt in films als extra spanningselement (bijvoorbeeld Panic Room en The next three days). Want wat kan er gebeuren? Ten eerste kun je hypo's hebben, als gevolg van de behandeling - namelijk als er meer insuline in je lichaam werkzaam is dan het nodig heeft. Ook zijn er hypers, met als oorzaak het gebrek aan behandeling (insuline), of als deze niet aanslaat. En ten slotte bestaan er nog vele complicaties: vaak zijn dat de lange termijn gevolgen van hypo's en hypers, die dan permanent schade kunnen aanrichten aan je lichaam.

In dit stukje zal ik het over mijn ervaringen met hypo's hebben. Die zijn voor mij het meest vervelend, omdat ze op elk moment kunnen gebeuren en ook de meest duidelijke impact hebben: als ik er één heb mag ik niks doen tot die over is.
In het kort zal ik uitleggen wat een hypo is. Door een overvloed aan insuline of door een te goede werking ervan, daalt de bloedsuiker. Als iemands bloedsuiker onder de 4.0 mmol/l (met die waarde wordt er in Nederland gemeten) komt, kunnen het lichaam en de hersenen niet goed meer functioneren, in meer of mindere mate. Dus dan moet er suiker gegeten worden (bijvoorbeeld dextro, want druivensuiker wordt ontzettend snel in de bloedbaan opgenomen) en moet er rustig gewacht worden tot het suikerniveau weer in orde is. Als er geen suiker wordt gegeten of er niet voldoende rust wordt genomen kan de bloedsuikerspiegel verder dalen, en dan kan iemand zijn bewustzijn kwijtraken en zelfs in coma raken.
Meestal heb ik hypo's omdat ik mijn insulinedosis verkeerd berekend heb, of na de dosis onverwacht veel beweeg of inspanning verricht. Dit gebeurt bij mij bijna elke week wel één of twee keer. Ik herken het omdat ik me een soort van licht in mijn hoofd voel, afwezig, een soort van "stoned" eigenlijk. Het gevoel is niet vervelend zoals bijvoorbeeld misselijkheid of hoofdpijn, maar ik voel me wel zwak en trillerig. Ook krijg ik het meestal erg warm.
Als het op mijn werk gebeurt, is het nooit zo'n probleem. Dan licht ik een collega in en blijf ik een poosje rustig zitten alvorens ik weer met mijn werkzaamheden doorga. Maar vaak, als ik bijvoorbeeld op de fiets zit of met een andere inspanning bezig ben, herken ik het gevoel niet zo snel. Mijn lichaam en geest hebben de neiging om de inspanning af te maken en geven alles op alles, en als ik dan eindelijk een rustmoment heb, voel ik me doodmoe en slaat de hypo in als een bom. Ik heb dan vaak een bloedsuikerwaarde in de 2 mmol/l, en één keer heb ik zelfs een 1.6 gemeten. Daarom is het heel belangrijk om te allen tijde dextro op zak te hebben. Die keer dat ik op 1.6 zat, was mijn dextro bijna op en had ik te weinig bij me. Gelukkig fietste ik net door de stad en kon ik zo een cafeetje in lopen en om een sinasje vragen. Ik was ontzettend geschrokken, en was blij dat ik dat stukje nog had kunnen lopen. Volgens de barman had ik er lijkbleek uitgezien bij binnenkomst, maar waarschijnlijk kwam dat ook voornamelijk van de schrik.
's Nachts als ik slaap heb ik nooit hypo's, in ieder geval ben ik er nooit van wakker geworden (op die keer in het ziekenhuis na dan). Wel heb ik nachten waarin ik ontzettend veel zweet, en toevallig is dat altijd nadat ik veel insuline gespoten heb. Ik vermoed dat ik dan toch een hypo heb gehad, maar dat mijn lichaam dat zelf heeft opgelost doordat de lever een flinke suikerstoot afgeeft. Een soort intern beschermingsreflex, waar ik later nog wel eens over zal schrijven.
Gelukkig is een hypo bij mij nog nooit zo erg geweest dat ik niet meer kon lopen of zelfs bewusteloos raakte. Ik denk dat dat niet zo gauw voorkomt, en dat er meestal behoorlijk wat tijd overheen moet gaan voordat een hypo zo uit de hand loopt. Er schijnt ook eerst een fase in de hypo te zijn waarin iemand zich extreem raar/dronkenachtig gaat gedragen. Communicatie is dan onmogelijk en de persoon zal wellicht ook geen suiker willen drinken/eten. Achteraf heeft die persoon ook geen herinneringen aan dit voorval, waardoor het vooral heel eng is voor de mensen eromheen, niet voor de diabeet zelf. Waarschijnlijk komt dit eerder voor onder speciale omstandigheden, zoals een zwangerschap of na het drinken van grote hoeveelheden alcohol.
In feite zijn hypo's dus meestal niet zo erg, maar hoe meer ik er heb hoe vervelender ze worden. En dat is vooral omdat het irritant is telkens je bezigheden te moeten onderbreken. Het is stom om niet verder mogen fietsen en twintig minuten pauze te moeten nemen. Maar angst ervoor heb ik niet, want gelukkig is er in de driekwart jaar dat ik diabetes heb, nog nooit iets ergs gebeurd!